7.oda

Dikkat! Yazının devamı filmin konusu hakkında detaylı bilgi içerir, izlemeden okumayınız :)



Film, 1955 yılında geçen klasik bir dedektiflik hikâyesi gibi başlıyor. Karanlık ve puslu ara sokaklar, loş mekânlar, eski model arabalar, hatta eski model kıyafetler ve elbette ki özel dedektif.. Mickey Rourke’un oynadığı “Harry Angel” kirli sakallı yüzüyle, yüksek bel pantolonu, ceketi ve bol paltosuyla, sürekli yaktığı sigaralarıyla, kirli ve dağınık bürosuyla, bozuk ağzıyla; polisiye filmde olması gereken dört dörtlük bir dedektif portresi çiziyor. Dedektifimiz sürekli hatırlattığı gibi Brooklyn’li ve boşanma davaları gibi ufak tefek tehlikesiz işlerle uğraşıyor. Derken bir gün zengin olduğu her halinden belli bir müşteri kendisine ulaşıyor. Robert De Niro’nun unutulmayacak performanslarından birini sergilediği bu zengin ama zengin olduğu kadar da tuhaf olan adam adının “Louis Cyphere” olduğunu söylüyor. Ve bizim Harry, filmin sonuna kadar her defasında adamın adını yanlış telaffuz ediyor. Louis Cyphere, Angel’dan, kendisine olan bir borcu ödemeden ortadan kaybolan ünlü şarkıcı Johnny Favorite’i bulmasını istiyor.

Buraya kadar her şey kusursuz bir polisiye filmi gibi ilerliyor ilerlemesine de, film en başından beri bize görsel olarak, işin içinde daha korku verici bir şeyler olduğunun sinyallerini de veriyor. Hem filmin geneline yayınlan kesif bir “kötü ve kaçınılmaz sona doğru sürükleniş” hissi var, hem de filmin gerçek dünyasına ait değilmiş gibi görünen gerçeküstü sahneler..

Aslında içten içe yürütülen bir korku hikayesi ile karşı karşıyayız. İzlediğimizin bir dedektiflik filmi olduğu kadar bir korku filmi de olduğunun farkındayız. Ama film bu korkunun adını koymuyor, kaynağını söylemiyor. Neler olup bittiği konusunda film süresince karanlıktayız. Bu açıdan bakıldığında da Şeytan Çıkmazı’nda korku sineması ve polisiye sineması son derece etkili bir şekilde bütünleşiyor. İşin şaşırtıcı ve büyüleyici yanı; Alan Parker’ın sırtını temel bir korku öyküsü fikrine yaslamadan, yakıtını sadece görsel/işitsel gücünden karşılaması. Parker, 1980’li yılların korku sinemasında hemen her filmde kullanılan “şok sahneleri”ne, ani ses patlamalarına, hatta belli bir “düşman”a bile başvurmadan bir korku filmi inşa ediyor.

Film meşhur sevişme sahnesinde, tavandan damlayan sular kana dönüşüp odayı ve yataktaki iki kişiyi kırmızıya bularken, zincirleme bir “flashback” patlamasıyla her anlamda doruğa ulaşıyor. O zaman anlıyoruz neden baştan beri polisiye mekaniğinden düzenli aralıklarla koparıldığımızı. Final geldiğinde ise, film boyunca elde ettiğimiz ipuçları birleşiyor ve bütün ayrıntısıyla ortaya çıkıyor büyük tablo.
Favorite’in daha ünlü olmadan önce, ruhunu şöhret karşılığında şeytana sattığını, ancak şöhret olduktan sonra da anlaşmaya uymayıp borcunu ödemediğini, kurtulmak için ise bir ayin düzenleyerek genç bir askerin kalbini yiyerek ruhunu çaldığını öğreniyoruz. Ancak bu ayinin hemen ardından Johnny’nin askere alındığını, ağır yaralanıp hafızasını kaybettiğini ve yüzünün tanınmayacak hale geldiğini anlıyoruz. Sevgilisi Margaret Krusemark’ın babasının yardımıyla, kim olduğunu bilmeyen yüzü sargılı Johhny’yi hastaneden çıkarıp New York’a götürüp kalabalığın arasına bıraktığını öğreniyoruz. Johhny bu andan sonra kendini Harry Angel olarak biliyor, ve yıllarca da Harry Angel olarak yaşıyor.

Gerekli tüm ipuçlarını en baştan beri vermesine, hatta zaman zaman cevabı gözümüzün içine sokmasına rağmen ve hiç hile yapmayan finale rağmen, itiraf etmek gerekirse, ilk izlediğimde Johnny’nin genç askerin sadece ruhunu çaldığını, bedenini çalmadığını anlayamamıştım. Böyle olunca da epey kafam karışmıştı. Ancak ikinci kez izlediğimde bütün yap-boz tamamlandı. Final; baştan beri anlattığı her şeyle, yarattığı atmosferle mükemmel bir şekilde örtüşüyordu. Filmin başından beri hissettiğimiz “kötü ve kaçınılmaz sona doğru sürüklenme” hissi de tatmin edici bir şekilde yerine oturuyordu.


1980’li yıllarda filmin değerinden ya da oyunculukların mükemmeliyetlerinden çok, Lisa Bonet ile Mickey Rourke’un tavanından kan damlayan otel odasındaki sevişme sahnesi sebebiyle söz edilmiş. Lisa Bonet o sırada çok sevilen “Cosby Ailesi” dizisinin kızıydı. Bu örnek aile kızını böyle bir sahnede görmek, belli ki herkesi şoke etmişti. Lisa Bonet’in karakteri “Evangeline Proudfoot”un bir vudu rahibesi olması, tavukla yaptığı bir vudu ayini sahnesi ve en nihayetinde finalde ortaya çıkan “baba-kız” sansasyonunu şimdi bile uç bir sinemasal sahne sayarken, 80’li yıllardaki şoku az çok tahmin edebiliriz.



Bence Louis Cyphre rolünde Robert De Niro, sinema tarihinin en etkileyici şeytanlarından birine imza atıyor. Uzun tırnakları, sakalı, elindeki bastonu ve insanı ürperten sükûnetiyle gerçekten de unutulmaz bir şeytan tiplemesi.. Sadece replikleriyle değil karakteri için seçtiği genel hava, mimikleri, jestleri ve sesinin tonlamasıyla, oyunculuğuyla şeytanın ayrıntıda gizli olduğunu bir kez daha gösteriyor. Özellikle bütün gücünü onun etkileyici oyunculuğundan alan ünlü yumurta yeme sahnesini eminim izleyen hiç kimse unutmayacaktır: De Niro, bazı dinlerde yumurtanın nasıl ruhun simgesi olarak görüldüğünden söz eder, yumurtayı ağır ağır soyar, tuzlar ve manidarlığı finalde ortaya çıkacak bir hareketle, Harry’ye ikram eder. Harry’nin reddetmesi üzerine de, inanılmaz etkileyici bir ifadeyle, yumurtayı ortasından ısırarak yemeye başlar!



Muhteşem De Niro’ya rağmen Angel Heart yine de bir Mickey Rourke filmi kesinlikle. Ve aslında Harry Angel tam bir anti-kahraman. Sıradan, gerçekçi, olayı değil kendisini düşünüyor, tehlikeyi anladığı anda bile yüklü miktarda paraya hayır diyemiyor. Ama Mickey Rourke bu anti kahramanı bize sevdiriyor. Bu da oyunculuğunun gücünü gösteriyor. 80’li yıllarda neden sinemanın en önemli oyuncularından biri olduğunu şimdi anlıyorum. Rourke, hemen her sahnesine karakterini kafamızda daha da oturtacak bir şeyler getiriyor. Özellikle gerçekle yüzleştiği anda yaşadığı çöküş, oyunculuğunun doruk noktalarından biri sanırım.. Bir yandan unuttuğu Johnny Favorite kimliğini ve cinayetleri aslında kendisinin işlediğini anladığı anda yıkılırken, bir yandan da Harry Angel kimliğine umutsuzca tutunmaya çalışıyor ve tekrar tekrar inkar ediyor: “Kim olduğumu biliyorum ben!”



Filmde birkaç tane unutulmayacak replik yakaladım yine..

De Niro: Salyangozlar için denenleri bilirsiniz.
Rourke: Hayır, ne derler salyangozlar hakkında?
De Niro: Arkalarında daima iz bırakırlar.

Gizli aşklar, bir sır olarak kalmalı.

Hepimizin yara izleri vardır. Yalan söylemek ve gaddarlık bazılarına çok kolay geliyor.

Yalnızca polisler ve kötü haberler kapıyı vurmazlar.

Nefret etmek için yeterli din var ama sevmek için yok.

Korkulu gözler asla yalan söylemezler.

Bilgelik ne korkunç bir şeydir.. eğer bilgeye faydası yoksa..

Kötülük bir pislik yığınıdır. Herkes kendisininkinde oturur, başkasınınkini konuşur.

Aynaya ne kadar kaçamak bakarsan bak, aynadaki aksin daima doğrudan gözlerinin içine bakar!


Son olarak film için seçtiğim şarkıdan da bahsedeyim.. Güzel bir Ağva gecesinde Reha’ya en sevdiğim karanlık şarkım olan L’Appartement’te gözlerimi kapattığımda nereye gittiğimi anlatıyordum.. Gittiğim yere O da öyle inanılmaz bir şekilde gelmişti ki hemen, ben yeri tasvir ederken O devam ettirdi ve hatta mekana katkıda bulundu.. Dönen pervaneler ilave etti havada asılı kalan nemi biraz olsun dağıtabilmek için.. Aklına filmdeki Louisiana’nın giderek artan sıcaklığı ve nemi ve tabi buna paralel olarak bardaktan boşanırcasına yağan yağmurlarıyla dolu sahneler gelmiş olacak ki bana Angel Heart’ı izledin mi diye sormuştu ertesi gün.. İzlememiştim. İşte bu muhteşem filmden böyle haberim oldu..
Filmi O’na hatırlatan L’Appartementi söyleyen gruptan başka bir şarkı seçtim ben de bu yazım için.. L’Appartement kadar olmasa da, umarım bu şarkı da o kesif küf kokusunu, sıcağı ve yapış yapış nemi hissettirebilir..